Ahlakın ve Dinin İki Kaynağı

Kuşkusuz boyun eğmenin bir çaba gerektirdiği durumlar vardır. Bu durumlar enderdir; ama hemen fark edilirler çünkü her tereddütte olduğu gibi yoğun bir bilinç bu durumlara eşlik eder; doğruyu söylemek gerekirse, meydana gelen eylem tek başına neredeyse görünmez olarak gerçekleştiğinden, bilinç bu tereddütün kendisidir tam olarak.

Bireyin günlük programını belirleyen toplumdur. Kurallara uymadan, ödevleri yerine getirmeden, aile içinde yaşanılamaz, iş yapılamaz, günlük yaşamın binlerce görevi yapılamaz, alış veriş yapılamaz, sokakta gezilemez ve hattâ evde oturulamaz. Her an bir seçim zorunluluğu vardır; kurala uygun olanı doğal olarak tercih ediyoruz. Eğer bunun bilincinde olsak zorluk çekerdik.

Bir şey olmuşsa ve ne olduğunu kimse bilmiyorsa, o şey hiç olmamış sayılır hemen hemen.

Ahlâk böylece, birinin varlık nedeninin insan toplumunun temel yapısında olduğu, diğerinin açıklamasını bu yapının açıklayıcı ilkesinde bulduğu, iki ayrık parça içermektedir. Birincisinde ödev, bütünün biçimini korumak için, toplumsal unsurların birbirlerine uyguladıkları baskıyı temsil ederken, bu baskının etkisi, her birimizde, onun karşısına çıkan bir alışkanlıklar sistemi tarafından önceden belirlenmiştir: Her parçasının bir alışkanlık olduğu ama bütününün bir içgüdüyle karşılaştırılabileceği bu mekanizma doğa tarafından hazırlanmıştır. İkincisinde, gene ödev söz konusudur ama bu ödev bir özlemin veya bir atılımın, insan türüne, toplumsal yaşama, az veya çok içgüdüye benzer bir alışkanlıklar sistemine varan atılımın gücüdür: İlerletme ilkesi, artık bu ilkenin kurduğu ve geçici olarak durakladığı mekanizmaların aracılığıyla

Azizlerin niçin taklitleri vardır ve iyiliğin büyük insanları neden arkalarından yığınları sürüklemişlerdir? Hiçbir şey istemiyorlar ve buna rağmen elde ediyorlar. Çağırmak zorunda değillerdir; yalnızca varolurlar; varoluşları bir çağrıdır. Çünkü bu ahlâkın özelliği tam da budur. Doğal ödev baskı veya zorlamayken, tam ve mükemmel ahlâkta bir çağrı vardı

ebeveynlerimizin ve öğretmenlerimizin gerisinde, onların aracılığıyla üstümüze abanan korkunç veya daha çok belirsiz bir şeyin varlığını keşfederiz.