Beynin Sırları

BEYİN DE TIPKI PARMAK İZİ GİBİ EŞSİZDİR...”

Yani aynılık yahut bir şeylerin aynı olduğu algısı, zihninin sınıflandırma alışkanlığıyla ilgilidir. Doğada böyle bir durum yoktur.

Mesela bir bakışta yüzlerce kürdanı doğru olarak sayabilen Yağmur Adam filmindeki Raymond karakteri gibi birçok örnek var gerçek yaşamda.

Beyinde bulunan 100 milyara yakın sinir hücresi ve bunların belki elli katı kadar fazla sayıdaki destek hücreler, aynı anda aynı işleri yapsalar vücuttaki bütün enerji depolarını saniyeler içinde boşaltabilir, insanın ölümüne sebep olabilirler. Bunun yerine beynin yüzlerce farklı bölgesi ve bu bölgelerde bulunan milyarlarca farklı sinirsel şebeke ve devre “fasılalı” biçimde çalışırlar. Her an içinde beynin az sayıda devresi çalışır, diğerleri sessizdir. Bir sonraki an sessiz olanlar devreye girer ve bu kez az önce çalışanlar susar. Bu açıdan bakacak olursak beyin sürekli yanıp sönen binlerce neon tabelasına sahip bir eğlence merkezi gibidir adeta. Anbean değişen faaliyet örüntüleriyle beynin aynı anda bütün enerjiyi emmesi önlenir. Bu enerji tasarrufu aynı zamanda beynin yaptığı işe göre uygun şebekelerine hızlı biçimde enerji sağlanabilmesi için de gereklidir. Biz bu olayı işlevsel manyetik rezonans, yahut fMRI denen bir cihazda canlı olarak izleyebiliyoruz. Beynin çalışan kısımlarını üçboyutlu bir model üzerinde renkli şekilde yansıtan bu teknik, normal bir insan beyninin sürekli yanıp sönen bir faaliyet dansı içinde durmaksızın çalıştığını gösterir. Her bir anda ancak sınırlı sayıda devre faaliyete girmesine rağmen, toplamına baktığımızda bu fasılalı aktiviteye katılmayan, öyle sessizce duran bir beyin bölgesi yoktur. Beynin tamamı bu dansa sürekli katkı verir.

Otistik ya da “savant” dediğimiz üstün odaklanma yeteneğine sahip insanlar,

allame-i cihan olsanız

Beyin ve zihin hakkında bilinmesi gereken en temel konu, onun bir bilgi işlem makinesi ya da sistemi olmadığıdır. Yani beyin bir kamera yahut bir bilgisayar gibi çalışmıyor. Dış dünya dediğimiz çevreden gelen veriler, duyu organları aracılığıyla özel bir elektriksel koda dönüştürülüp beyne gönderiliyor. Karanlık, kapalı bir kutunun içinde duran beyin, aldığı verilerden yola çıkarak bir “gerçeklik” inşa ediyor. Yani duyduğunuz seslerin, gördüğünüz görüntülerin, aldığınız tatların, hissettiğiniz ağrıların hiçbiri aslında gerçek değil. Bunların hepsi beynin yorumlarından ibaret şeyler. Bu nedenle dış dünya denen şey aslında her birimizin kişisel yorumu.

beyin çalıştıkça, bilgisayarlardaki donanıma benzetebileceğimiz hücresel yapısı, hücreler arasındaki bağlantıları ve veri iletim yolları sürekli değişir. Buna bilim dilinde “sinirsel plastisite” yani değişebilme, dönüşebilme denir

İbn-i Haldun’un dediği gibi, “İnsan beyni değirmen taşına benzer, içine yeni bir şeyler atmazsanız kendi kendini öğütür durur.”